Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanların filhakika elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Hak değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene etkilemek, içtimai dirimın gerçekleşmesini çıkarmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin önsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesinkes harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanların şekil ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her dakika mümkündür. “İşte ahbaplık, insan davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birkötü rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini çıkarmak maksadıyla konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın bütünüdür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Sözcük Manaı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğru” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na göre ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet fehvaında da kullanılır. Yol Manaı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir tanılamam gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Belli başlı bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak ahbaplık, kendi ortamında ana olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bahis düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile ülke yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun sarrafiyelıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kıymet kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla mümasil nitelikteki tüm durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve varlık cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçakçılık cezaları gibi derece derece ahbaplık dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasi reyleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanların pasış ve emniyet ortamında bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Içtimai İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun kullanışlı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında canlı insanların, birbirleri ile rekzetmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın gestaltsından meydana gelen ihtiyaçlarını önlamaya çdüzenışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni dirimın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın doğal gestaltsına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine yönlü yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile vabestedır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir kodifikasyon şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak başlıca kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanılamamıyla doğruluk, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki derece derece anlamda kullanılır. Hak esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet fehvaında şahsi bir özelliği deyimler. Eş her dakika haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni icra etmek yolunda ruzuşeb ve bileğmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk peritonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık düzlükında hukuki kıymet olarak kal konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekaziz kurallar tümü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve değerlendirmek yerinde bulunduğuna göre, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine egemen mevcut, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini yürekerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzum mevcut düzeni muhafaza etmek, gerekse onu bileğmaslahattirmeyi meşrulaştırmak yürekin her dakika adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta önmıza kurulu ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması gereken ahbaplık fehvaında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut ahbaplık düzenlerinin namına yönlü olup olmadığı açısından bir kıymet ve yorum ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve negatif önlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar ortamında olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Normal olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşlakin uyacak, hem bile bu içtimai dirimın pasış ortamında sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.
Yanıt yok